Akrylamid to reaktywny, bezbarwny monomer stosowany na masową skalę w syntezie poliakrylamidów oraz innych polimerów technicznych. Jego obecność w wielu sektorach – od oczyszczania wody, przez górnictwo, aż po laboratoria biologiczne – czyni go niezwykle istotnym składnikiem w nowoczesnej chemii przemysłowej. Pomimo konieczności zachowania szczególnej ostrożności przy jego użyciu, jest to związek o ogromnym znaczeniu technologicznym i ekonomicznym.
Dowiedz się, czym charakteryzuje się akrylamid, gdzie się go stosuje i jakie są jego kluczowe właściwości chemiczne.
Dane techniczne
- Nazwa chemiczna: Akrylamid
- Numer CAS: 79-06-1
- Numer WE (EINECS): 201-173-7
- Wzór sumaryczny: C3H5NO
- Masa molowa: 71,08 g/mol
- Postać fizyczna: Bezbarwne, higroskopijne kryształy
- Rozpuszczalność: Bardzo dobra w wodzie, alkoholu i acetonie
- Temperatura topnienia: 84–85 °C
- Temperatura wrzenia: 125 °C (rozpad)
Zastosowania przemysłowe
1. Uzdatnianie wody i ścieków
Akrylamid jest wykorzystywany do produkcji poliakrylamidu, który pełni funkcję flokulanta w oczyszczaniu wody. Dzięki niemu możliwe jest szybkie i efektywne usuwanie zawiesin w oczyszczalniach oraz systemach wodociągowych. Zastosowanie to znajduje się w chemii gospodarczej.
2. Przemysł górniczy i budowlany
W sektorze górnictwa i inżynierii gruntowej, polimery akrylamidowe są używane do wypełniania pustek skalnych, poprawy stabilności gruntu i uszczelniania. Znajdują zastosowanie również jako dodatki do płuczek wiertniczych i cieczy technologicznych.
3. Produkcja papieru i tekstyliów
W przemyśle papierniczym stosuje się akrylamidowe środki poprawiające retencję włókien i wytrzymałość produktów mokrych. W branży tekstylnej – jako składnik środków impregnujących i poprawiających trwałość barwników.
4. Biotechnologia i elektrofereza
Akrylamid wysokiej czystości wykorzystywany jest w biologii molekularnej do przygotowania żeli poliakrylamidowych (PAGE), które służą do rozdzielania białek i kwasów nukleinowych. Jest to standardowa technika w analizach DNA, RNA i białek.
Właściwości chemiczne i bezpieczeństwo
- Reaktywność: łatwo ulega polimeryzacji pod wpływem UV lub inicjatorów rodnikowych
- Produkt wymaga stosowania inhibitorów (np. hydrochinonu) do stabilizacji
- W temperaturze pokojowej jest stabilny, ale wymaga ochrony przed światłem i wilgocią
- Produkt toksyczny – podejrzewany o działanie rakotwórcze, neurotoksyczne i mutagenne
Stosowanie akrylamidu musi odbywać się w warunkach ściśle kontrolowanych, z pełnym wyposażeniem ochronnym: maska z filtrem, rękawice nitrylowe, fartuch, okulary. Praca powinna odbywać się w dygestorium.
Ciekawostki chemiczne
- Akrylamid powstaje również naturalnie – jako produkt uboczny obróbki cieplnej (powyżej 120°C) żywności zawierającej skrobię i asparaginę.
- Po raz pierwszy zsyntetyzowany w 1893 roku przez niemieckiego chemika Bertrama.
- Używany jako surowiec do produkcji hydrożeli – materiałów chłonnych w pieluchach, opatrunkach i soczewkach kontaktowych.
Podsumowanie
Akrylamid to kluczowy monomer o wszechstronnych zastosowaniach – od oczyszczania wody, przez przemysł wydobywczy, aż po laboratoria biologiczne. Jego wysoka reaktywność czyni go materiałem niezwykle użytecznym, lecz jednocześnie wymagającym odpowiedzialnego podejścia. Sprawdź pełną ofertę produktu na stronie vichemic.pl/oferta/chemia-gospodarcza/akrylamid.
Zobacz także
Alkohol stearynowy – luksusowy emolient, stabilizator i tajny składnik wielu branż
Alkohol stearynowy, znany także pod nazwą 1-octadecanol, to długołańcuchowy, nasycony alkohol tłuszczowy o wzorze C₁₈H₃₈O. Mimo technicznie brzmiącej nazwy, jest jednym z najłagodniejszych i najbardziej pożądanych składników wykorzystywanych w kosmetykach, farmacji oraz przemyśle technicznym. Jego kluczowe właściwości – delikatna, woskowa konsystencja, doskonałe właściwości emoliencyjne i neutralny zapach – sprawiają, że produkty z jego udziałem stają […]
Czytaj dalej 
Alkohol furfurylowy – potężny klasyk przemysłowy z ziarnem ziarna kukurydzy
Alkohol furfurylowy to bezbarwna, lekko oleista ciecz o charakterystycznym słodko‑karmelowym zapachu, wytwarzana z biomasy – głównie łusek kukurydzianych i otrąb zbożowych. To właśnie jej rolę surowca pochodzącego z natury łączącej zasady przemysłu chemicznego z ekologią. Dzięki wyjątkowej strukturze (furan + grupa hydroksylowa) alkohol ten jest potężnym materiałem konstrukcyjnym w przemyśle żywic furfuralowych i polifurfuralowych. Produkt […]
Czytaj dalej 
Adypinian dwuoktylu – Elastyczność w chemii przemysłowej i nowoczesnych tworzywach
Adypinian dwuoktylu, znany także jako dioctyl adipate (DOA), to bezbarwna, oleista ciecz będąca estrem kwasu adypinowego i 2-etyloheksanolu. Jest to związek szeroko stosowany jako plastyfikator w przemyśle chemicznym i materiałowym. Dzięki swoim właściwościom – takim jak niska lotność, znakomita elastyczność i odporność na zimno – znajduje zastosowanie w produkcji miękkich tworzyw sztucznych, uszczelek, folii oraz […]
Czytaj dalej 
